Phụ nữ xã Đăk Pne giữ gìn nghề dệt thổ cẩm

Chị Y Ban đang chuẩn bị khung duyệt

Đến thăm nhà chị Y Ban 40 tuổi, trú tại thôn 1 của xã, chúng tôi đã được chị kể lại rằng: Từ năm 16 tuổi, chị đã biết dệt thành thạo những chiếc khăn khố, chăn đắp cho gia đình. Ngày ấy, do nhà nghèo không có điều kiện để học văn hóa, gia đình lại ở xa trường trung học cơ sở nữa, nên chị học đến lớp 5 là nghỉ học và đi lấy chồng.

Trong khoảng thời gian đấy, những lúc nông nhàn, chị được bà Y Xôi là mẹ ruột của chị dạy cho chị dệt thổ cẩm. Cũng bởi tiếp cận với công việc dệt thổ cẩm từ khá sớm, nên đến giờ chị là một trong những phụ nữ khéo tay nhất thôn 1 của xã Đăk PNe.

Chúng tôi tiếp tục đến nhà bà Y Nhai 60 tuổi, trú tại thôn 2 của xã, nguyên là Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã nhiệm kỳ 2003-2006 và được bà cho biết: Không những biết dệt vải từ khá sớm, bà còn biết sáng tạo trong việc dệt những chiếc váy, túi xách, khố của đàn ông. Năm 2008, Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện đã thành lập mô hình Câu lạc bộ Dệt thổ cẩm thôn 2, bà cũng là thành viên trong câu lạc bộ ấy.

Y Ban đang dệt thổ cẩm

Thời gian này, chị em thôn 2 đã được Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện đầu tư vật liệu như: len, chỉ và có đầu mối thu mua sản phẩm, nhưng chỉ duy trì được 5 năm thì giải tán vì không có vốn tiếp tục đầu tư.

Bà Y Nhai cho biết thêm: Việc dệt thổ cẩm không mất nhiều sức, nhưng khi ngồi dệt rất mỏi vì hai cánh tay luôn phải thoăn thoắt vuốt sợi, kéo con xe, nên lưng và hai chân tê buốt bởi ngồi một tư thế quá lâu.

Vì thế, việc những sợi vải mỏng manh được dệt lại với nhau tạo thành tấm, thành món không phải là việc dành cho những người thiếu kiên nhẫn, mà phải qua rất nhiều công đoạn và thao tác chính xác mới làm cho một sợi chỉ mỏng manh được nối tiếp vào thớ vải. Hàng ngàn lượt dệt chỉ như vậy nối tiếp nhau và đều đặn mới cho ra một chiếc khăn hay một tấm áo choàng có hình dạng đẹp được.

Tuy nhiên, chị Y Oanh - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Đăk Pne cho biết: Hiện nay, toàn xã có 320 hội viên phụ nữ sinh hoạt ở 4 chi hội cơ sở, trong đó có hơn 60% hội viên đã có chiếc khung cửi để dệt thổ cẩm. Bất cứ khi nào rảnh rỗi hay cần dùng khi có lễ hội của thôn làng, những người phụ nữ trong xã lại ngồi vào khung cửi để dệt.

Người Ba Na xã Đăk Pne quan niệm, nhà nào dưới sàn nhà củi không chất đầy, con gái không biết dệt vải và không biết nấu nướng thì khó lấy được chồng. Cô nào chăm chỉ chặt củi để nhà có cái đốt, giữ cho lửa lúc nào cũng đỏ trên bếp, lại khéo léo trong dệt vải, thì chồng và gia đình nhà chồng mới yêu quý, tôn trọng. Quan trọng là vậy, nên ngay từ khi còn nhỏ, các bé gái đã được bà và mẹ tập cho dệt vải.

Nhờ đó, đến nay những cô gái Ba Na ở xã Đăk Pne vẫn giữ được nghề dệt truyền thống. Trong đó, điển hình có các chị như: Y Nghenh, Y Trơk trú tại thôn 1; Y Thái, Y Sắt, Y Căng trú tại thôn 2; Y Nắp trú tại thôn 4…

Đây là những chị dệt thổ cẩm rất giỏi, luôn giữ niềm đam mê với nghề và luôn tự hào về nét đẹp văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Vì thế, mỗi khi có đơn đặt hàng, các chị tranh thủ thời gian rảnh rỗi cả ngày lẫn đêm dệt cho kịp để giao cho khách hàng.

Đặc biệt, trong các hoạt động lễ hội của dân tộc Ba Na hay tết nguyên đán cổ truyền của dân tộc, Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Đăk Pne luôn đẩy mạnh công tác tuyên truyền chị em dân tộc Ba Na ở đây ăn mặc trang phục truyền thống của dân tộc mình đi dự lễ hội để giữ gìn nét đẹp văn hóa của dân tộc mình.

Chị Y Oanh - Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ xã Đăk Pne mong muốn: Để tiếp tục giữ gìn và phát huy nghề dệt thổ cẩm của dân tộc Ba Na của xã, trong thời gian tới, các ngành, các cấp có liên quan của huyện cần mở các lớp tập huấn về truyền dạy nghề dệt thổ cẩm để nâng cao tay nghề cho các cháu từ 10-15 tuổi, đồng thời có chính sách hỗ trợ vật liệu như: len, chỉ…cho hội viên phụ nữ để duy trì nghề dệt thổ cẩm được bền vững hơn.

Có thể thấy, hiện nay phụ nữ xã Đăk Pne đã có ý thức trong việc giữ gìn và phát huy truyền thống nghề dệt thổ cẩm, bởi vì nó không chỉ góp phần giữ gìn biểu tượng văn hóa cổ truyền của dân tộc BaNa, mà còn có ý nghĩa quan trọng trong chiến lược phát triển du lịch của địa phương.

Vì thế, để các sản phẩm dệt thổ cẩm truyền thống có thể vươn xa tới nhiều thị trường trong và ngoài tỉnh, các cấp, các ngành ở huyện chúng ta cần có những chính sách đầu tư, khuyến khích vận động thành lập các mô hình dệt thổ cẩm, các doanh nghiệp làm “bà đỡ”, đồng thời đẩy mạnh quảng bá, giới thiệu sản phẩm để nghề dệt thổ cẩm ngày càng có chỗ đứng, góp phần tôn vinh vẻ đẹp, bản sắc văn hóa truyền thống dân tộc BaNa không chỉ ở xã Đăk Pne mà còn phát triển sâu rộng ra toàn huyện.